Respect Each Other

11/02/2020

By Jimmy Ngaih

Kha maw! A thupui sap ṭawng a nih avang ngawt hian a chhung thu erawh a ni vek kher lo tih chu a chiang asin!

Tunlai khawvel chu 'zung zung khawvel' a ni ta ber a. Kan sawi duh zawng pehhel kuala ṭawngkam han thluai thlum chiam te hi ṭhalaite chuan kan ngai thei tawh der lo. Mipui hmaa thusawitu reng rengte pawh hian an pehhel kual vak chuan, mutthluksan chiah an hlawh tawh. Kei pawh ka â duh vak bik lo, ka sawi tum ka sawi nghal zung zung mai dawn a ni.

Nu leh pa zah dan hi chu sawi tam vak ngai lovin kan têttê aṭanga kan inhrilh ṭhin leh, Sunde Sikul thlenga kan infah nasat ṭhin a ni a; aia upate zah tur pawh hian kan inzirtir ngun ta malh malh bawk a, tun ṭumah erawh hi chuan kan tlukpui (level-puite) nena kan inzah tawnna lam kan sawi hlauh thung ang.

Khawvel hian harsatna chi hrang hrang a hmachhawn mêk a, chung a harsatna hmachhawn mêkte zinga harsatna a hmachhawn a ni tih pawh a inhriat lem loh, nimahsela, harsatna ni reng si nia ka hriat ṭhin chu, mahni level-puite zah dan a hre lo lutuk a ni!

Kan nu leh pate hi kan zah a ni tih lantirna chu, ti tura mih tih kan tih te, ti lo tura min tih kan tih loh mai te hi a ni âwm e. Kan aia upa leh nu leh pate zah dan awlsam ber chu, an thupêk kan zawm hi a ni deuh ngawt mai.

Amaherawhchu, Kohhrana kan rawngbawlpui te, zirna ina kan zirlaipui te leh kan zirtirtupui te, hnathawhna hmuna kan thawhpui te, kan ṭhian te leh kan chenpui te zah dan tur erawh hi chu kan inzirtir ngai lem lo niin a lang. Inzirtir ngaihna pawh kan hre vak lo a ni mahna.

Kan level-puite hian thu min pein, min tirh kal dawrh dawrh tum ta ang sela, zah an har viau ang. A chhan chu, kan level-puite an ni miau a, an duh duha min awmtir thei tur khawpin kan lakah an sâng vak bik lo tih kan hre ru ve kar tlat. Kan ṭhian te, kan chenpui te, kan hnathawhpui te leh Kohhrana kan rawngbawlpui te hi kan duh apiang min tihsak turin tirh zel tum ta ila, inzah lohna lian taka an ngai lo a nih loh chuan mi phutkhat deuh an ni tal ang.

Kan level-puite zahna lantir dan ṭha ber chu, thil ṭha engemaw an tih chânga kan fak hian a ni. Chawimawi tlâk kan chawimawi hian zahna kan lantir tihna a nih chu. Mi, an thusawi zawha kan chibai ṭhin te hi holam mai mai a ni hlei nem, zahna kan lantirna chi khat a lo ni reng mai.

Kan ṭhian zinga tu emawten Degree an la thar a, lawmpuina thil kan pek te, kan unau tu emaw berin hna an hmu thar a, lawmpui nana kan chibai mai te, leh zaithiam tu emawte an zai zawha kan chibai ṭhin te hĩan anmahni kan zah a ni tih kan lantir a lo ni thei reng mai nia maw le.

Genesis bung 1, châng 27-na kan en chuan, Pathianin ama anpuia mihring a siam thu kan hmu. Mi tu pawh, Pathian anpuia siam kan nihna zawnah hian inzah tawn tur kan lo ni reng mai. Kan mihringpuite kan zahna lantir tur hian an hmaa kun dûk dûk lam a kâwk kher lo, kut hnung suiha naupang thuawih thei hmel tak mitmeng an lakah kan lantir kher a ṭul fo lo thei bawk. Thil ṭha an tih huna kan chibai te, hlawhtlinna an chan chânga lawmpuina thil kan pêk te leh, fak tlak khawpa an chêt ṭhat chânga kan fak mai te hian zahna kan lantir tihna a ni.

Inzah tawn dan dang leh chu, kan inngaihsak tawn hian a ni. Kan zah lem lohte hi chu ngaihsak kan harsat khawp. Ngaina lem lo mah ila, kan mi zah deuh te chu kan ngaihsak hram hram ṭhin. An hmel leh hawiher aṭang renga hmuh hniam ngawih ngawih hi kan nei duh fo. Pathianin ama anpuia a siam ve tho te an nih avangin an hlutzia kan hmuhsak a pawimawh. Mi i ngaihsak mai khan i zahna i lantir tihna a nih chu.

Keini chu, kan hriat chian lem loh, an nunphung (Life Style) leh hmingpum takngial pawh kan hriat loh, tuipui ral lehlam ami daih te hi faka, chawimawia, ngaihsana, ngaihsak chiam kan tum fo mai. Kan chhehvelah, kan ṭhiante zingah leh kan rawngbawlpuite zingah ngei hian fak tlak, chawimawi phû, ngaihsan tlak hliah hliah, leh ngaihsak tur mi tam tak an kat nuk tih hi kan hmuh hmaih fo tawh loh a ṭha. Dik tak chuan, Messi-a pawh hi Tahan-pa ni ngat sela chuan tuna kan ngaihsan ang êm êm hi chuan kan ngaisang ngawih ngawih kher lo mai thei asin. Khawvel huapa zaithiam lar leh lemchang thiam lar tak takho, kan ngaihsana, kan duh rawna, an chanchin kan ngaihven luih luih ṭhin te pawh hi kan kawm chhak-nu/pa han ni ngat hlawm sela chuan kan rel ru leh zuah zuah tho mai thei, an nunphung renga uchûak tak tak, nun entawn tlak loh fê fê an tam ve reuh si a.

Chuvangin, kan chhehvelah hian zah phu, chawimawi tlak leh fak tlak mi tam tak an awm tih hmuh thiam tum tawh ila, infak tawn te, inchibai te, lawmthu inhrilh tawn te, lawmpuina thil inpek tawn te, 'i ti ha hle mai' tih ṭawngkam hman te leh inngaihsak tawn te hi kan level-puite kan zahna lantirna a ni tih hre thar leh ila, inthlahrung lo leh hreh lo takin uar taka hman i tum lehzual sauh teh ang u khai.

Nikumah khan mi eng zat nge i zahna i lantir? tih zawhna chhanna chu, mi eng zat nge i chibai a, eng zat nge i fak a, i chawimawi a, lawmpuina thil i pek a, mi eng zat nge i ngaihsak a ni tih i lantir? tihah hian lo inchhût ve teh.