Mizo Ṭawng Hman Dan Dik Leh Dik Lo

01/21/2021

By C. Chhuanvawra

Tunlaia Mizo ṭawng kan hman dik loh hi a zawng a za chuan tam tak a ni. Chi hrang hrang a awm a. Dik lo hrim hrim te, a lam rik dan dik lo te, phrase leh ṭawngkam dang a hman dan dik lova hman te, a dik hrula a dik lova hman te, kan awmna lam bial leh kan tlangdunga hman dan kan chhawm avanga mi hman dan nena inang lo te, ṭawng thar leh ṭawng lêrh lo piang thar zel avang te leh Sap ṭawng kalhmangin a hruai sual avanga dik lo te ni ber hlawmin a lang. A ngaimawhawm zual deuhte lâwr ila, a mal malin lo sawi den den ila.

1. nachin:

Hei hi a dik lo hrim hrim zinga mi a ni a, ṭawng dik lo lar ber a ni hial ang, hmang an tam hle. Hun kal liam ta rei lo tê kha nichin a ni a, rei lo têa lo thleng tur hi nakin a ni. Nichin sawi nan nachin tih hi a dik lo, a ṭawng kalhmang a kalh thuah lo pawh a dik lo hrim hrim a ni. Duhlian-Lusei-Mizo ṭawngah hian nachin a awm lo.

2. 'ia' 'e'-a thlak:

Adverb leh Adjective-a hman ṭhin thu inkawp chi hrang hrang Mizo hian kan ngah hle. Chung zingah chuan,

Tlangval kha i va be ṭha hîm hiam ve.
I ka chu a va sen nasa hiam huam ve.
Sa ei i va châk awm huam huam ve.

tiha a laita hiam huam tih ang chi, a laia 'ia' awm chi hi 'e'-a thlak bik a, bêl bual, hêm huam, nêl nual etc. an ti ta bik a. Mizo ṭawng ṭha leh mawi tak kha an tikhawlo nasa hle a ni. He an hman dan hian a system a kalh tlat a, a dang thlak si lova hemi chi chauh thlak hi a dik lo va, Mizo ṭawng hi a tihmêlhem a ni.

Entir nan :

1 2 3 4 5 6

i ia ia ua ua ua

bîl bial bial bual bual bual

dîr diar diar duar duar duar

kîng kiang kiang kuang kuang kuang

lîm liam liam luam luam luam

rîu riau riau ruau ruau ruau

Hetiang taka kalhmang ṭha hi thiam loh vangin an hmang sual a, a pathumna zela a laia 'ia' hi 'e'-in an thlak a, a kalhmang a tihkhawloh nasatzia hi kan hre thei ṭheuh awm e. Pawmzam theih chi a ni si lo va; chuvangin - bêl bual ti lovin bial bual, lêm luam ti lovin liam luam, nêl nual ti lovin nial nual ti tura kan inzirtir zui zel a ngai a ni.

3. zuai:

Hei pawh hi dik lo hrim hrim zinga mi bawk a ni. Êng naran lo tak lo de phuta reh leh ta thuai sawi nan 'a rawn de zuai' tih ang chi hi 'zuai' hman dan ber chu a ni a. Tunlaia 'zuai' an hman dan hi chu zawk leh lawk leh zawr leh zuai kan hman ṭhinna angah khan 'zuai' an ti zo va vek mai a, zawk leh lawk leh zawr an hmang ve ta lo. Ka rawn dâk lawk a nia tih te, a lo lang zawr chuan ka hria tih te, hmuh chu ka hmu zawk a, ka be hman lo tih te, a lo êng zawk a, a thim leh ta tih te, a lo êng zuai chu ka hmu tih te hi hman dan pangngai a ni. Chung lawk leh zawk leh zawr leh zuai hmanna hrang thliah awm saah chuan 'zuai' an ti ta vek mai a, kan ṭawng awm sa tikiam zawng leh tichiang lo zawngin an hmang a, tihreh a ngai a ni.

4. chumi a nih:

Chumi tih hi hun leh hmun leh thil sawina a ni a. Thu leh ngaih dan a nih chuan, chuti a nih, chutiang a nih, tih a ni ṭhin. Kum 10 pawh a la ni lo vang tih vel aṭang khan mi ṭhenkhatin thu leh ngaih dan sawi nan hian 'chumi a nih chuan' 'chumi ni tur chuan' 'khami a nih avang khan' an ti an ti ta mai a. 'Chuti a nih chuan' 'chuti ang a nih loh chuan' 'khati kha a nih chuan' tih tur a ni a. Mizo ṭawng awm sa a tichhe sawt a, a kalhmang a kalh a, a ṭha lo.

5. telpui, chuhpui, sualpui:

Kalpui, sawipui, ṭanpui te kan ti a; mahse telpui kan ti ngai lo. A chhan chu 'tel' hi a pawnlawi tawh sa a, 'pui' nena hman kawpa 'telpui' tih chuan 've' sawina ve ve kha a inkawp a, a mawi lo va, an hmang ngai lo a ni. Thil lawm ilo chânga kan mi sawm lo kalte hnena, "Min rawn telpui thei a, a lawmawm hle mai," tih te hi a dik lo va, a mawi lo hle a ni. Kan pi leh kan pu, kan nu leh kan pate khan an hmang ngai lo. Min rawn ṭawiawm a, min rawn hmanpui thei a,..... te an ti a, 'In lo tel thei a' tih te pawh a dik; mahse 'min rawn telpui a,' tih zawng a dik lo, biak ina 'min ṭansaktu' an tih ang maia dik lo a ni. Hotu deuh leh beisei phak mang loh leh upa zualte phei chu min rawn uap a,..... min rawn ho va,..... min rawn timawi a,..... te an ti ṭhin.

Chuhpui pawh hi an hman dan a dik lo, thil inchuh sawi nan an hmang a, ka vawk min chuhpui te an ti a. Chuhpui chu a chuhtu ṭanpui hi a ni. Miin thil an inchuh a, a tu zawk zawk emaw ka va puih hian ka chuhpui a ni. In hmun inchuha inkhing te hi a tu zawk zawk mahin an chuhpui lo va, an inchuh a ni; chuhpuitu an ni lo ve ve a, a chuhtu an ni ve ve. Chuhpui dang chu in kang a awma an bungrua chuhpui hi a ni.

Sualpui pawh hi an hmang dik lo bawk. Tlangval pahnih insual sela, a pakhat zawk hnenah chuan a chhungten, "Tunge i sualpui pa chu?" an lo ti ṭhin. Hei hi a dik lo, a sualpui pa ni lovin a insualpui pa a ni.

6. a hrim hrimin:

Hei hi ṭhangthar deuh chuan an hmang nasa ta hle. A thu hrimin tih a ni ṭhin a, a hrûlah a dik lovin an hmang a ni.

7. uihawm:

Modified kalhmangah ui chu ui a ni a, uih a ni lo. Chuvangin uiawm tih tur, uihawm tih hi a dik lo a ni.

8. hlauh:

Hei hi hmang ve lo âwm takte pawhin an hmang ve fo mai. Hloh (lost) hi hlauh tih loh tur a ni.

9. phuhruk:

Ṭawng tihdanglamna dan (modified form)-ah phuhrû - phuhrûk a ni a, a root verb-ah pawh phuhruk ti hlira hmang an tam ta, a dik lo, a root verb-ah chuan phuhru tih tur a ni. Tun hma zirlai buah pawh 'awng phuhru rawh' tih a nih ṭhin kha.

10. lipse:

Lepse tih a ni ṭhin a, tunlai hian lipse ti an awm ta fo mai a, a hrûla a dik lova hman a ni.

11. tun hun:

Tun hun tih hmangtuten tun hun an tih hi 'tun' tihna tho a ni a, tun kan tih hian hun a sawi nghal a, tun hun tih a ngai lo, tun tih kumkhua ṭhin a nih ang khan tun tih mai hi a tawk.

12. he hun:

LPS chanchin thar puanah function lam thu an puanin 'he hunah hian' an ti ṭhin a, mi dang pawhin an ti deuh vek ta a, chanchinbu lam pawhin an hmang ve ta zel a; a hun zawka hi an dah pawimawh ta a. Hman dan ṭhinah chuan 'he hunah hian' ti lovin 'he inkhawmah hian' 'he kal khawmnaah hian' 'he meeting-ah hian' tih a ni ṭhin. A hun kengtu chu a function kha a ni a, a hun chu a pahnihna a ni.

13. a ṭul angin:

He phrase hi 'angin' tih avang hian a dik loh phah a, Sap ṭawnga the program is subjected to alteration tih hi Mizo ṭawng chuan program hi a ṭul chuan / a ṭul dan azira tihdanglam theih a ni ang tihna a ni a; mahse a ṭul chuan ti lovin a ṭul angin an ti ta mai ṭhin a, a han dik lo ṭan phawt a, 'ṭul' hi sulrûl tiha 'rûl' ri anga lam phei chuan a dik lo lehzual ṭhin. Tu man an tihsual loh nan 'a ṭul chuan' ti ila, a ṭha ber mai, a dik bawk si.

14. a bâ thlai / a bâ thlam / a bâ thlau:

Heng hi a dik lo vek, 'a bâ thlâ' tih hre chiang loten a hrûla an lo hman ni vekin a lang. Keini car lei ve chu a bâ thlâa lei kan ni. Dawr bungrua hi a bâ thlâa laktir a tam chuan hmuh kim leh a har.

15. ngialnghet:

Upa deuh reng reng chuan ngelnghet an ti deuh vek. Ṭhangthar deuhin ngelnghet hrûlah ngialnghet an ti ta nual hlawm niin a lang. Sawi khawmnaa pawm tlan ber chu ngelnghet hi a ni.

16. Nilaithawhṭan:

Pu Buanga chuan Ningani leh Nilaithawhṭan hi Thursday sawi nana Nilini an lo tih thlak nana an hman ve ve a nih thu a ziak. Mahse, thu leh hla lam mite sawi honaa ngaih dan ber ni ṭhina lang chu Ningani tih hi a ni. Mi tinin Ningani ti ṭhin ila a ṭha ber ang e.

17. khawngaihthlakawm:

Naupang leh ṭhalai leh nuho chauh pawh ni lovin patling te pawhin khawngaihthlakawm an ti ta fo mai. Thlak leh awm hi a hmanna bik a awm ve ve a; ngaihtuahawm, hlauhthawnawm, nghahhlehawm tih te hi 'awm' hmanna bik a ni: lungngaihthlak, manganthlak, khawngaihthlak tih ang chite hi 'thlak' hmanna bik a ni thung. Heng aṭang hian khawngaihthlakawm tih dik loh dan chu a lang chiang awm e. Khawngaihthlakawm ti lovin khawngaihthlak tih mai tur a ni e.

18. i lo... ila:

Hei hi kan sawi ngun tawh hle naa ṭhalai zingah a la reh hlei thei lo. I lo ṭawngṭai ila, hla i lo sa ila, Pathian thu i lo ngaithla tawh ila tih ang chi hi ṭawng dik lo a ni. A bula 'I' hman chuan a tawpah 'ila' kan ti ngai lo, 'ang u' kan ti zawk ṭhin; i lo ṭawngṭai rual ang u, kan zain i lo ding ang u tiin. A tawpa 'ila' kan hman dawn chuan a bulah 'I' hman loh tur a ni, lo ṭawngṭai ila, hla lo sa ila, thu sawitu lo sawm tawh ila tih te hi hman ṭhin dan a ni.

19. nei ngah:

Ngah hi nei ṭeuh, nei tam tihna a ni, nei nen hman kawp a ṭul lo va, an hmang kawp ngai lo tlangpui. Tunlai hian nei ngah ti an awm ṭhin, 'nei' hman tel chuan ngah ti lovin nei tam, nei ṭeuh tih mai tur a ni.

20. kan zawng zawngin:

Pathian thu sawi ṭhinte hman bik deuh a ni. Zawng zawng hi adjective-ah kan hmang ber a, mi zawng zawng, rilru zawng zawng, theihna zawng zawng ti tein hman a ni ṭhin. Kan zawng zawngin ti ṭhinte hian kan nun zawng zawngin tih emaw kan thinlung zawng zawngin tih emaw an tum niin a rinawm a, sawi kim ve mai se a ṭha. Kan zawng zawngin tih zawng a vekin tih ang deuh a ni a, a dik lo va, a mawi lo va, Mizo ṭawng pangngai a ni lo va, hman loh a ṭha.

21. tatu:

Neitu tih kumkhua ṭhin 'tatu' tih hi ṭawng uang, fiamthu sawina ṭawng hman zui tâk niin a lang. Mizo ṭawng pangngaiah chuan 'tâ'-ah hian 'tu' an zawm ngai lo. A aia chiang neitu tih kan nei a, kan hmang reng reng a, tatu tih hi a ṭul lo va, a dik si lo va, i hmang lo hram ang u.

22. tlu, thi:

Tlu leh thi hi verb a ni a; mahse a awmze pangngai keng thova adverb-a hman chuan tlu ti lovin thlu, thi ti lovin hlum tia hman a ṭul ṭhin. Tunlai hian chumi kalhmang hre lova hmang dik lo an awm ṭhin. Heti hian hman tur a ni.

nam tlu ti lovin nam thlu tih tur
kit tlu ti lovin kit thlu tih tur
chek tlu ti lovin chek thlu tih tur
sat tlu ti lovin sat thlu
vaw thi ti lovin vaw hlum tih tur
kap thi ti lovin kap hlum tih tur.

23. chu bâk lo chu, tehchai lo chuan:

Kan sawi tawh bâk kan sawn dawnin chu bakah chuan kan ti a, a bak a awm loh chuan chu bak chu a awm lo kan ti ṭhin. Chu bak lo chu tih hi a hrûla hman sual ni ngeiin a lang. Tehchai lo chuan tih pawh hi tehchai chuan, tehchai che chuan tih a ni ṭhin.

24. a pahnih lehnaah chuan, chu leh lovah chuan:

Pahnihna vawi hnih awm thu a awm si lo va, a pahnihnaah chuan tih a tawk mai a, a point pahnihna sawi dawna chu leh lovah chuan tih pawh hi 'leh' telh a ngai lo, chu lovah chuan tih a ṭha mai.

25. zing chaw, chhun chaw, tlai chaw, tun zan, vawiin zan:

Heng hi a hming ni lovin a hrihfiahna a ni hlawm. Kan pi leh puten a hming an lo sak kha humhalhin hmang zui zel ila tih hi ṭawng lama mi ṭhahnemngaite duh dan a ni.

a hming a hrihfiahna

tukṭhuan - zing chaw
chawchhun - chhun chaw
zanriah - tlai chaw
zanin - vawiin zan, tun zan

26. tui in hal, muthilh chhuak, mei mei, paih, hetah hân:

Heng hi naupang ṭawng, a hmang ṭhinte an lo puitlin tak avanga nula leh nu te pawhin an hman tâk huai huai chu a ni.

Ka tui in a hal ti lovin ka tui a hal
Ka muthilh a chhuak ti lovin ka mut a chhuak
Mei mei ti lovin mai mai
Ka paih lo ti lovin ka peih lo
Hetah hân ti lovin hetah hian tih tur a ni.

27. nem, a han ti ang a:

Nem (press) tihna nam (push) ri anga nem tih hi ṭawng dik lo rau rauah pawh a huatthlala pawl tak a ni awm e. Hun kal tawh ni si, a han ti ang a, a han awih lo tlat ang a te an han ti leh ta mai te hi tu chin chhuah ni maw? Past tense-a future tense telh hi a dik lo.

28. exam pe, interview pe, eng nge i hmang?, ka hming chu Lala ka ni:

Kan ṭhalai lehkha thiamhovin NET exam ka pe, interview i pe tawh em, eng nge i hming, ka hming chu Lala ka ni an tih tâk fo mai hi Mizo ṭawng thar, Sap ṭawng kalhmanga hman niin a lang. Rual uten an lo hman ṭhin dan chu kan exam dawn, i exam dawn em, i interview tawh em, interview i hmachhawn tawh em, tu nge i hming, ka hming chu Lala a ni, ka hming tih tel lovin Lala ka ni tih te hi a ni. An lo hman ṭhin dan ang hian i hmang zel teh ang u.

29. sat:

Chem te, hreipui te, tuthlawh te, bawngtuthlawh tea kan sat zo ta vek mai hi dialect influence niin a lang a. Mizo ṭawng ṭhatzia a tibo ṭhen thei mai dawn alawm. Chemin kan sat a, kan zai bawk a; hreipuiin kan chêk a, kan ek bawk a, tei te pawh kan tei bawk a; bawngtuthlawhin kan chêk a, kan hâi bawk. A hman dan hrang thliah ang hian hman zel a ṭha.

30. nu, pa, pi, pu, u, ni:

Sap ṭawnga 'sir' ang leka awlsama 'pu' tih te, 'madam' leh 'miss' ang leka 'pi' tih te, mahni nu leh pa leh pi leh pu leh u leh ni te meuh pawh ka nu, ka pa, ka pi, ka pu, ka u, leh ka ni ti lova nu, pa, pi, pu, u, ni tih mai kan ching ta pawh hi dialect influence ni bawk mah se, chhungrila inzah lohna leh inpawisak tawk lohna a ken tel bakah Mizo ṭawng mawina leh ṭhat bikna tihdalna niin a lang a, a ṭha lo khawp mai.

31. ni turin, inkarah:

Nula leh tlangvalhovin inneihni chanchinbu (wedding bulletin) an siam hian unau pali zinga a upa ber ni turin a nu leh a pa inkarah a lo piang an ti châwk a. A dang hi chu a dik lo chuang lo va, ni turin tih leh inkarah tih hi a dik lo deuh. A upa ber ni tura lo piang ti lovin, unau pali zinga a upa ber a ni a ti mai sela, a nu leh pa inkarah tih pawh hi Mizo chuan nu leh pa inkara piang hi kan hre ngai awm lo ve, an inkarah ni lovin an karah a ni a lo pian ni.

32. entirnanin, tehkhinnanin:

Hei hi ṭhalai lam ṭawng hman dik loh tharlam pawl tak a ni awm e. Nanin tih hi a dik lo. A dik loh dan chu nanah tih ang deuh bawk a ni a, nanah, nanin ti lovin nan tih mai a tawk, hman dan ber pawh a ni. Tin, 'nân' hi 'na atan' 'na turin' tihna ni mah se, a hmaa thu nen zawm loh tur a ni - entir nan, tehkhin nan tiin.

33. mi mal tin:

Tun hnaia hman thar a ni, mi mal mal an ti ṭhin a, 'tin' hman tel chuan mi tin tih mai a ni; mi mal tin ti lovin mi mal mal emaw mi tin emaw ti ṭhin ila a ṭha.

34. chû leh tû:

'Rûlin min chu a, min chuk leh ka hlau,' 'Novan lawng a tu a, a tuk zawhah tui a let' tih te hi tun hma chuan hman dan a ni. Tunlai hian 'chuk' 'tuk' kan ti ta vek mai a. A dikna leh a mawina a bo zo ta. Tun hmaa an lo hman ṭhin dan khan a root verb-ah chuan 'chu' leh 'tu' ti leh zel hlawm ila a ṭha khawp mai.

35. ang che ang a:

Thil ka pe ang che'nga emaw thil ka pe ang che ang a emaw tia 'ang' vawi hnih an hman nawn hi a dik lo va, thil ka pe ch'ng a emaw thil ka pe ang che a tih emaw hman tur a ni. A ṭha ber chu tun hmaa an hman ṭhin dan anga 'chia' tih hman hi a ni. Thil ka pe ang chia min pui rawh tih ang chi hian kan pi leh pute khan 'ang che a' tih emaw 'che ang a' tih emaw ulh deuh hi pumpelh nan 'chia' an lo ti a, a ṭhain a mawi hle a ni.

36. t'laiah hân:

Hei hi hmeichhia leh naupangin an hmang hlawm a, a ṭha lo hle. Ti laiah hian tihna a ni a, heti laiah hian, khati laiah khan tia a kima hman hrâm a ṭha.

37. chumi rual rualin:

Chumi rualin tih ṭhin a ni a, a fiah pawh a fiah tawk a; mahse, chumi rual rualin tiin 'rual' an han tinawn kher a, tihnawn kher hi a ṭul lo, a kawh a tichiang lo sawt zawk a, chumi rualin tih mai tur a ni.

38. vawiin ni:

Pu Buanga khan a dictionary buah khan a lo ziak tak nain hun rei tak vawiin ni ti lovin vawiin, vawiinah tiin kan lo hmang tawh a, kum 1980 chho vel aṭang khan vawiin ni, vawiin niah tiin ninawm thamin kan hmang leh ta a. Vawiin ni, vawiin niah an tih ang chi chu vawiin, vawiinah tih tur a ni deuh vek. Tunlai tihna a nih chuan a dik theih dan chu a awm. Hmana Aizawl dawrkai tam tak kha chu vawiin niah chuan an awm ta mang lo tih hi chu a dik a. Mahse vawiinah hian tih mai tura vawiin niah hian tih zel an tum hi chu a dik loh bakah a ninawm hle a ni.

39. vel:

Kum leh nambar hrim hrim hi 10 te, 15 te, 20 te, 100 te, 150 te, 1000 te, 1350 te, 2050 te ang chi-ah hian 'vel' telh hi a rem deuh a; 13 te, 17 te, 24 te, 112 te, 287 te, 1934 te, 2013 te ang chi-ah hi chuan 'vel' hman loh tur a ni. A zat chiah kan hriat loh pawhin 847 emaw tia emaw dah mai tur a ni.

40. bâwihsâwm:

Kan bâwihsâwm ṭhin chu damlo leh inhliam te hi an ni tlangpui a, ruang bâwihsâwm anga sawi awm ṭhin hi a dik lo, thi tawh ruang chu bâwihsâwm ni lovin sâwngbâwl a ni zawk ṭhin.

41. khuaikhem:

Pawngsual leh mutpui sawi nan khuaikhem hmang an awm ṭhin, hei hi a dik lo; khuaikhem chu hmeichhe taksa pawimawh lai kuta deh leh kawm leh tawh leh khawih hi a ni.

42. hauh:

"Kan fapa chuan an exam-naah pakhatna a rawn hauh a" tia hauh hman hi a dik lo. Hauh chu la neih loh leh la hriat loh thil a ni a, result chhuak tawha a nihna chiang tawh chu hauh a ngai tawh lo, a ni tawh zawk a ni.

43. cup chawi:

Inkhelna inelna a champion-in cup an chawi tia an sawi hi ṭawng hawihhawm hman an tum vang a nih a rinawm a; mahse, a dik lo; cup chu chawi lovin an la zawk a ni.

44. hnehna an chang:

Inkhel ilova a chak zawkte chak thu sawia hnehna an chang tih hi a chiang lovin a den a na lo va, active voice hmanga an hneh, an chak ta zawk tih hi a dik zawk a, a chiang zawk bawk.

45. sam hnim, sam mêt:

Ṭhenkhatin ka sam a hnim te an ti a; mahse ka lu a hnim tih hi hman dan ber chu a ni. Sam mêt tih pawh hi lu mêt tih kumkhua ṭhin a ni a, lu mêt, lu mehna tih zel hi dik berin a lang.

46. ngei leh râp:

Vawk thau ka ngei, rûl ka râp ti tawk an awm ṭhin; vawk thauin mi ngei, rûlin mi râp tih zawk tur a ni.

47. nunphung khaihlak:

Khawiah emaw bandh siam avang tea 'nunphung khaihlak' tia puan a awm ṭhin; mahse nunphung ni lovin ni tin khawsak dan phung zawk a ni khaihlak ṭhin hi chu. Nunphung chu culture lam thil a ni a, ni khat lek bandh siam vangin a khaihlak thei lo.

48. nu man:

Nu man hi hmeichhia a fâ pa nena innei lo leh khawsa ho lovin a fanu pasal neiha a ei ṭhin man hming a ni a; a nu ni lo, a nu unaute leh mi dangin inneihna nu man ei hi a dik lo; eitir ngei an duh pawhin nu man ni lo, man chi dang eitir mai tur a ni.

49. nuai, nuaih:

Sing sawm hi nuaih a ni lo, nuai a ni; ṭhenkhatin nuai tih hi kuta thil nuai tiha nuai ri angin a ri sangin an lam ṭhin a, a dik lo, a ri hniamin nuai tiin a va hnawk niai nuai ve tiha nuai angin lam ṭhin a ni.

50. vaukhân:

Modified danah vaukhâng hi vaukhân tih tur a ni a. Mi ṭhenkhatin a vaukhân te an ti a, a modified form hi a root verb angin an hmang ṭhin a, a dik lo. Lalan a mi chhawrte a vaukhâng a, a vaukhân ngun avangin an tisual ngai mang lo tih ang hian hman tur a ni.

51. pasal fanau:

Mi ṭhenkhatin nupui fanau epah pasal fanau tih hman ve hi a dik lohna a awm lo an ti a. Mahse, ziak mite chuan an hmang ngai lo. Mizo ṭawngah hian thu ṭhenkhat a opposite gender awm lo a awm nual a. Nuṭa a awm a, mahse, paṭa a awm lo; hmeithai epah pathai a awm hek lo, mipa epa minu hman pawh hi a dik chuang lo. Chutiang bawk chuan nupui fanau epa pasal fanau tih hi a dik thei chuang lo a ni, hman loh a ṭha.

52. lengkhawm zai:

Mizo ṭawngah hian fêng chu fên a ni a, hêng chu hên, lêng chu lên, sêng chu sên, vêng chu vên a ni a; mahse, lenkhawm zai ti lovin lengkhawm zai kan ti leh ṭhin a, lenkhawm zai tih tur a ni. AIR chuan lenkhawm zai an ti tawh a, Art & Culture leh Y.M.A. hian ti ve se, kan hmang dik nghal mai ang.

Lêngkhawm zai tih hi Ram buai hnua hman thar a ni. Pu Buanga pawhin sitting room hi lênkhawmna pindan a lo ti a. Hmalai kan pi leh pute pawhin Nilêng zai ti lovin Nilên zai an lo ti a. Ṭhangthar changkang zawkin a dik lova hmanga lengkhawm zai kan ti hi a zia lo hle a ni.

Lêngkhawm zai kan tih luih ṭâlh dawn chuan miin artui kang ka ei duh a tih te, engtikah nge i lo thleng? an tih te, eng nge i zuar? an tih te hi a dik lo kan ti thei bik hlek lo vang.

Lêngkhawm zai tih leh Lênkhawm zai tih hi a awmzia pawh a inang lo hrim hrim. Lêngkhawm zai tih chu lêngkhawm mekte hla sak tihna a ni a, solfa zai emaw love song emaw pawh a ni thei daih a. Lênkhawm zai tih erawh chu lênkhawmnaa khuangpui leh khuangtê nena sak chi Mizo hla tihna a ni a, a hming a ni. A dik apiang te... ti ṭhin rawh u tih ang khan a dik ngei hi i hmang tlang dial dial ang u.

53. mumal, nikhua:

Mumal takin sawi a ṭha tih te, a nikhua viau mai tih te a awm zauh zauh reng a. Hetiang negative chauha hman ṭhinte hi positive-a hman loh hram hram a ṭha. Hman ṭhin dan chu hetiang hi a ni.

I mumal lo hle mai.
Nikhua lo tak a ni.
Ka hre fumfê lo ve.
A chakvak tawh lo hle.
Ṭawmkailo zingah chhiar a ni.
Mi dukdak lo an tam mai.

54. tlântu, zaitu:

Pakaina tur object nei lo verb (transitive verb) heng - mu, ding, ṭhu kal, thlawk, zai etc ang chi-ah hian 'tu' belh a ni ngai lo va; mutu, dingtu, ṭhutu, kaltu, zaitu te kan ti ngai lo. Mahse Bible-ah, Rom 9:16-ah "a tlântu vang a ni lo va" tih a awm a, 16:6-ah "ni tana thawk rimtu" tih a awm bawk a. Aw i bei zel ang thim lal chu tih hlaah "Thawkrimtute kan la chawl ang" tih a awm bawk a. Tun hnai aṭang khan zaitu tih te a lo awm bawk. Zaitu tih hi chu vocalist sawi nan chauh hman pawh a âwm viau zawk a. A dang erawh hi chu tu tel lo hlira hman theih a ni hlawm. Tlântu tih te hi a tlâna tih mai ṭhin a ni a, thawk rimtu pawh in tana thawk rim ṭhin tih a ni kumkhua a. Eng pawh ni se, intransitive verb-ah hi chuan tu hi hmang tel lo zel ila a ṭha ang.

55. ring lotu:

A ni lo lam sawina thumal leh phrase-ah hian 'tu' hi an telh ngai lo bawk a, mahse, ring lotu tih te, hmu lotu tih te, chang lotu tih te hi hmang tawk an awm ṭhin a, hei hi a ṭha lo, Mizo ṭawng tihkhawlohna chi khat a ni. Heitiang chi-ah hian 'tu' hmang lovin 'te' an hmang zawk ṭhin - ring lote, hmu ve lote, chang ve lohote tiin.

56. tawhtu:

Negative-ah chang ni lovin Auxialiary verb 'tawh' zawmah pawh 'tu' an belh ngai lo; mahse, tunlai hian chhandamna chang tawhtu tih te, ring tawhtu tih te, hre tawhtu tih te hman ching an awm fo, a mawi lo. Chin zel loh ni se a ṭha.

57. 'na' a awm ang / 'na' kan nei ang:

'Thawhlawm khawnna lo nei ila' tih te, 'Inkhawm banah lenkhawmna a awm ang' tih te, 'Ṭawngṭai hona lo nei ila' tih ang chi te hi hruaitute leh thu puangtuten an hmang ngun hle; mi dang pawhin an hmanpui bawk. Hman châng chu lo awm pawh ni se, kan hmang zingin kan hmang tam lutuk a, a ninawm a ni. 'Inkhawm banah lenkhawm tur a ni a' tih te, 'Thawhlawm lak khawm ni sela' tih te, 'Lo ṭawngṭai ho ila' tih te hi hman tel thiam ni sela, a ziaawm deuh ang.

58. angin:

Bial angin, Kohhran angin, KṬP angin tih ang chi hi a hruai sualtu chu Sapṭawnga 'as' 'ang' ti hlira hman tumho an ni. Hetiang chi-ah hian 'ang' tih aiin 'hming' tih hian 'as' awmzia a phawk zawk a. Bial hmingin, Kohhran hmingin tih te leh KṬP pualin, YMA nihnain tih te hi a thlanawm zawk, Mizo hman dan a ni sa a, chian pawh a chiang zawk.

59. i hnenah..... a che:

Ṭawngṭai tawp lama 'i hnenah kan dil a che' tih ching tam tak an awm. Ṭhenkhat phei chuan 'a che' ti tel lovin 'kan dil e' te an ti. 'I hnenah' tih hi a ṭul lo, 'kan dil a che' 'kan ngen a che' tih hi a dik a, a chiang a, a tawk hle. 'I hnenah' kan tih rau rau chuan 'kan rawn thlen e' tih hi a inhmeh a, a dik bawk. 'I hnenah lawmthu kan hrilh a che' tih phei hi chu a dik lo nawn a, i hnenah tih leh hrilh hman kawp hi a dik lo va, i hnenah lawmthu kan sawi e tih erawh chu a dik. 'I hnenah' tih hi a ṭul lo hle a, hman loh hi a ṭha ber mai. Pathian biain kan ṭawngṭai a, amah kan biak laia 'i hnenah' han tih leh ṭhin hi amah Pathian hmachhawna ṭawngṭai kan nih theihnghilh leh ta te kan ang a; amah be mek nafam chuan 'i hnenah' ti ti lovin amah chu 'kan dil a che' 'kan ngen a che' tia biak hi a dikin a mawi a ni.

60. lawmthu sawi chungin:

"Chung zawng zawng chu kan Lalpa Isua hmingin lawmthu sawi chungin kan dil a che" tih hi ṭawngṭai dan ṭha lem lo tak a ni. Lawmthu hi a hmain a lo sawi tawh a nih chuan 'lawmthu sawi chungin' tih leh kher hi a ngai lo va; a la sawi lo a nih lahin 'lawmthu sawi chungin' tih han telh leh hian lawmthu a sawi chuang bawk si lo. A ṭawngkam awmzia tak hi han luhkhung thui deuh chuan dilna hlir dilna hlirin ka ṭawngṭai ka titawp dawn takngial e, lawmthu sawi chungin tih ka han zep tel teh ang tih a kâwk deuh daih mai a ni. Chu chu ṭawngṭaina atan chuan rilru dik a ni hle si lo. Chuvangin ṭawngṭai tawp nana 'lawmthu sawi chungin' tih telh hi chu chin loh a ṭha a ni.

61. tur chein kan ngen a che:

'tur chein' tih leh 'kan ngen a che' tih hman kawp hi a dik thei lo; kan ngen a che, kan dil a che kan tih dawn chuan a hmaa 'chein' tih telh hi a dik lo a ni; min hlawhtlintir turin ka dil a che tih mai tur a ni.

62. kumkhua thlengin/chatuan thlengin:

Malsawmna chhamtu ṭhenkhatin '..... tun aṭanga kumkhua thlengin/chatuan thlengin awm rawh se' an ti ṭhin. Kumkhua leh chantuan hi nakina la inṭan tur ni lovin bul ṭanna leh tawp chin nei lo a ni a, 'thlengin' tih hi a dik lo a ni; kumkhuain/chatuanin tih mai a tawk. A ṭhenin "tunah leh kumkhuain" an tih pawh hi Sapṭawnga 'now and forever more' tih ngialngana lehlin ni awmin a lang a, Mizo ṭawng chuan "tun aṭanga kumkhuain" tihna ni zawkin a lang.

63. Bible chang:

Bible chhiar dawna "Bible châng i lo chhiar ang u" "Ka Bible châng chhiar tur chu" tih hi kan lo ching ṭhang tawh viau na a, a dik tawk lo deuh; a chang kan chhiar lo va, a thu kan chhiar zawk a ni si a. "Bible thu/Pathian thu i lo chhiar ang u," tih hi a dik a, ṭhat pawh a ṭha a ni.

64. A awmze pêla hmante:

Kan ṭawngkam ṭhenkhat hi a kawh tak leh a awmze pêla hman kan nei nual.

(a) ropui:

Ropui chu thil ṭha lam, a zia emaw, a hmêl emaw, a nih dan ropui hi a ni. Pathian a ropui a, in ropui te pawh a awm a, mi ropui te pawh an awm; thil ropui dang pawh a awm. Mahse, tunlai mi ṭhenkhat chuan a tê ropui, a chhe ropui, ka indaih lo ropui lutuk te an ti. Heng hi a dik lo, hetiang chi hian ropui hi hman loh tur a ni. Thu uar nana hman chi a ni lo, ropui hi.

(b) rura:

Rura tiin a kawh tak chu a ṭha lo lam thila a âwm tawk aia nasaa chetna te, nunrawnna lam thil te, hna khirh leh harsa tak thawh thu te sawi nan hman a ni ber.

Buai laia nunauho chunga sipai chet dan kha rura tak a ni.
Chakmaho chunga volunteer-ho chet dan kha chu a rura khawp mai.
Midum khâma kawng an sial kha chu rura tak a ni.
Entebe-a chhanchhuahna kha a rura tih ṭheuh a ni.

Hetiang hi hman dan a nih laia a ṭha rura, a thiam rura, an inhmangaih rura lo tih ang chi hi chu chin loh atan a ṭha.

(c) râpthlak:

Râpthlak chu thil hlauhawm leh ṭihbaiawm lam chi sawi nan te, thil thleng turû deuh sawi nan te hman a ni ber.

Rûlin naupang a zem a, dawlh a tum a, a râpthlak tak tak a ni.
Darlawn bula bus accident kha chu thi an tam si a, a râpthlak ngawt mai tihte hi hman dan dik a ni.

Mahse, kan duh râpthlak, a ṭha râpthlak ti tawk te an lo awm ta ṭhin a, heng hi chu dik lo taka thu uarna a ni a, hman loh ṭheuh chi a ni.

(d) hnehsawh:

Puanṭhui a hnehsawh rura, thusawi na na na chu hnehsawh tak a ni tih te hi hnehsawh hman dan dik a ni lo. Hnehsawh chu inhmuhsitna leh inthiam lohna lam sawina a ni. Hetiang hian:

An inhnial kha Lala khan a hnehsawh lutuk deuh a, a tidik lo a ni.
"I fapa hian ka fanu hi rawn beisei tawh hlek suh se, ani neih phak a ni lo ve" han tih em em chu, a hnehsawh lu deuh a ni.

(c) mai mai:

Ka awm mai mai tih te, lo kal mai mai teh, kan tlai ang e tih te, hlawhtlin tum lova tih mai mai hi a ṭha lo tih te, mai mai tak che hian! tih te leh kawng dang danga kan hman ṭhin "mai mai" hi "em em" tih tluk vela hman hi tih loh atan a ṭha hle, mai mai awmzia a pel thui em mai. Hetiang chi hi:

A han hre mai mai khawp a, a sawi zar zar mai a ni.
Pawisa a han ngah mai mai khawp a.....
A han thinchhe mai mai khawp a.....
A han induh mai mai khawp a.....
A han sawi thiam mai mai khawp a.....